امروزه کامپیوترها سهم زیادی در زندگی مردم دارند و اساسِ کار کامپیوترها نیز دانش برنامه‌نویسی است. واقعیت این است که برنامه‌نویسی یکی از علوم بسیار پرکاربرد امروزی در تمامی زمینه‌ها است و همین موضوع نیز سبب شده است تا برنامه نویسان یکی از پردرآمدترین مشاغل را در دنیای امروز، چه در داخل و چه در خارج از کشور داشته باشند. اگر چه برنامه نویسی یکی از علومی است که در دانشگاه به‌صورت تخصصی آموزش داده می‌شود، اما بسیاری از والدین آینده‌نگر، برای آشنایی فرزندان خود با این علم پرمتقاضی، تصمیم می‌گیرند تا کودکان آنها از همان کودکی با الفبای برنامه‌نویسی آشنا شوند. یکی از نرم‌افزارهای بسیار کاربردی برای آموزش برنامه‌نویسی به کودکان، نرم‌افزار اسکرچ است. در دوره‌ی آموزش نرم‌افزار اسکرچ مجتمع آموزشی امیرکبیر، کودکان شما می‌توانند در یک محیطِ کاملاً کودکانه، کار با این نرم‌افزار را یاد بگیرند و بدین ترتیب، خود را برای تبدیل شدن به یک برنامه‌نویس حرفه‌ای آماده کنند. در این قسمت، در مورد این نرم‌افزار اطلاعات کاملی را به شما ارائه خواهیم کرد.

نرم‌افزار اسکرچ و آنچه که باید در مورد آن بدانید!

سایتِ اصلی نرم‌افزار اسکرچ، تعریفی مختصر و البته مفید را در مورد این نرم‌افزار ارائه داده است :

اسکرچ، یک زبان برنامه‌نویسی برای کامپیوتر و البته یک جامعه‌ی آنلاین است!

در ادامه، منظور وب سایت اسکرچ را در این باره توضیح خواهیم داد :

اگر بخواهیم در مورد زبان برنامه‌نویسی اسکرچ اطلاعاتی را ارائه دهیم باید به این نکته اشاره کنیم که این زبان برنامه‌نویسی، زبانی ویژوال ( Visual ) است. ویژوال در لغت به‌معنای بصری، دیداری و یا گرافیکی است. بنابراین زبان برنامه‌نویسی اسکرچ نیز زبانی است که مبتنی بر تصویر و گرافیک است. به‌همین دلیل است که آموزش نرم‌افزار اسکرچ نیز در دپارتمان گرافیک و هنرهای دیجیتال مجتمع آموزشی امیرکبیر قرار داده شده است.

در همین ابتدا باید این نکته را مدنظر داشته باشید که ما در نرم‌افزار اسکرچ قرار نیست کدها را به‌صورت نوشتاری تایپ کنیم. در حقیقت فرامین در این نرم‌افزار به‌صورت گرافیکی و با استفاده از بلوک‌ها به نرم‌افزار داده خواهد شد و شما بدون اینکه نیاز داشته باشید تا کدها را تایپ کنید، بلوک‌ها را به‌صورت کشیدنی ( Drag and Drop ) در زیر یکدیگر قرار دهید. بدین ترتیب نرم‌افزار موردنظر شما ساخته خواهد شد. این شیوه از برنامه‌نویسی را Blocky Programming یا برنامه‌نویسی بلوکی نیز می‌گویند.  به‌عنوان نمونه در شکل زیر، نحوه‌ی کدنویسی در نرم‌افزار اسکرچ نشان داده شده است.

این نحوه از کدنویسی با توجه به سادگی‌ که دارد، برای کودکان بسیار قابل فهم‌تر است. زیرا در این نحوه از کدنویسی، کودک نیازی به یادگیری مفاهیم پیچیده‌ی برنامه‌نویسی و سینتکس زبان برنامه‌نویسی ندارد. همچنین با توجه به اینکه این نرم‌افزار قادر است تا مفاهیم کدنویسی را به‌صورت کاملاً ساده و در قالب بازی به کودک آموزش دهد، می‌تواند در آموزش کدنویسی به کودک بسیار موثر باشد. از سویِ دیگر، یکی از مشکلاتی که برنامه‌نویسان همواره با آن دست به گریبان هستند، دیباگ کردن یا همان مشکل یابی در کدهای نوشته شده است. با آموزش نرم‌افزار اسکرچ، نیازی به یادگیری قواعد پیچیده‌ی دیباگینگ نیز نیست و همین موضوع نیز می‌تواند سبب شود تا کودک با علاقه‌ی زیاد، مفاهیم برنامه‌نویسی را یاد بگیرد.

تاریخچه‌ی نرم‌افزار اسکرچ

اگر تاریخچه‌ی نرم‌افزار اسکرچ را بدانید، احتمالاً بیشتر با ویژگی‌های منحصر به فرد آن و همچنین تفکری که در پشتِ آن وجود دارد، آشنا خواهید شد. پس در ادامه‌ی این قسمت از وب سایت مجتمع آموزشی امیرکبیر همراه باشید.

نسخه‌ی اولیه‌ی این نرم‌افزار در سال 2003 رونمایی شد. این نرم‌افزار بر اساسِ زبان لوگو ( Logo ) ساخته شده بود و Scratch 1 نامیده شد. درست 10 سال بعد، یعنی در سال 2013، نسخه‌ی دوم این نرم‌افزار به بازار آمد. این نسخه از نرم‌افزار علاوه بر آنکه قابلیت نصب بر روی کامپیوتر را داشت، دارای نسخه‌ی وب هم بود. در این نسخه کاربر می‌توانست به‌صورت آنلاین با نرم‌افزار کار کند. این نسخه از نرم‌افزار، Scratch 2 نام گرفت.

در اوایل سال 2019، نسخه‌ی بعدی نرم‌افزار یعنی Scratch 3 توسط سازندگان آن به بازار معرفی شد. یکی از ویژگی‌های اساسی Scratch 3 این بود که بر اساس JS یا همان JavaScript و کتابخانه‌های آن ساخته شده بود. این نسخه نیز مانند نسخه‌ی دوم آن، قابلیت استفاده‌ی آنلاین را دارد.

جالب است اگر بدانید که سازنده‌ی Scratch، یک تیم تخصصی در دانشگاه MIT ( انستیتو فناوری ماساچوست ) است که در قسمتِ Media Lab این دانشگاه، به ساخت و توسعه‌ی این نرم‌افزار مشغول هستند. برای اینکه به قدرت این نرم‌افزار اطمینان بیشتری داشته باشید، بهتر است بدانید که این دانشگاه تاکنون موفق شده است که 80 بار در رشته‌های مختلف، جایزه‌ی نوبل را از آن خود کرده است و سالیان متمادی در رنکینگ دانشگاه‌های جهان، رتبه‌ی نخست را به خود اختصاص داده است. بنابراین کاملاً واضح است که خروجی این دانشگاه نیز باید در قامتِ خودِ دانشگاه باشد و همین موضوع بیانگر این واقعیت است که Scratch یک نرم‌افزار کامل و جامع در زمینه‌ی آموختنِ کدنویسی به کودکان است. بنابراین با آموزش نرم‌افزار اسکرچ، خواهید توانست به کودکان خود مفاهیم اساسی کدنویسی را یاد داده و راه آنها را برای ورود به دنیای برنامه‌نویسان هموار کنید.

اسکرچ چه فلسفه‌ای را دنبال می‌کند؟

شعار اصلی سازندگان اسکرچ، این است :

Imagine ( تصور کردن )، Program ( برنامه‌نویسی کردن )، Share ( منتشر کردن )

حالا این شعار یعنی چه؟ در ادامه این موضوع را بررسی می‌کنیم :

• کودک با Imagination تخیل می‌کند و اسکرچ نیز در اولین قدم، کودک را تشویق به این امر می‌کند. احتمالاً خودِ شما نیز به این نتیجه رسیده‌اید که نظام‌های آموزشی، بهای زیادی به این اصل نمی‌دهند و این در حالی است که تخیل، یکی از ارکانِ اصلی آموزش در کودکان است. اسکرچ نرم‌افزاری است که کودک در آن می‌تواند نقاشی بکشد و همچنین با در اختیار داشتن تصاویر مختلفی از جادوگر گرفته تا اژدها و … تخیل خود را در آن قوی کند.

• پس از تخیل، اسکرچ به کودک این توانایی را خواهد داد تا نتیجه‌ی تخیل خود را در قالب فرمان‌هایی که برای کامپیوتر قابل فهم است، به یک نرم‌افزار کامل تبدیل کند. کودک وقتی می‌بیند که توانسته است کامپیوتر را رام کند و به او فرامینی دهد که کامپیوتر قابل له فهمیدن و انجام آن است، اعتماد به نفس زیادی را در خود احساس خواهد کرد.

• در نهایت نیز اسکرچ این قابلیت را به کودک می‌دهد تا نرم‌افزارهایی را که تولید کرده است، با افراد دیگر به اشتراک بگذارد. این موضوع علاوه بر اینکه موجب می‌شود تا کودکان در سرتاسر دنیا در یک جامعه‌ی مطمئن ارتباط داشته باشند و یک ارتباط علمی را تجربه کنند، همچنین باعث خواهد شد که اعتماد به نفس کودک نیز مجدداً افزایش یابد. جالب است اگر بدانید که در وب سایت اسکرچ بیش از 45 میلیون پروژه‌ی انجام شده توسط کودکان قرار داده شده است و این یعنی یک گنجینه‌ی عظیم از افکار کودکان در دنیای کدنویسی!

اما فارغ از موشکافی و واکاویِ شعار سازندگان اسکرچ، شاید آنچه که « میچ رسنیک » مدیر تیم سازنده‌ی اسکرچ، در رویداد TEDx در مورد این نرم‌افزار عنوان نمود، بیشتر شما را ترغیب کند تا آموزش نرم‌افزار اسکرچ را برای کودک خود انتخاب کنید. رسنیک در رویداد تدکس در مورد اسکرچ، به نکات زیر اشاره نمود :

• کودکان با آموزش نرم‌افزار اسکرچ، تنها کد نمی‌نویسند. آنها با استفاده از کدنویسی، مسائل مهم دیگری را نیز خواهند آموخت.

• کودکان با استفاده از این نرم‌افزار خواهند آموخت که چگونه یک ایده را در مرحله‌ی اولیه و در زمانی که یک ایده‌ی خام محسوب می‌شود، به یک طرح پخته تبدیل کنند و از آن یک محصول بسازند. این دقیقاً همان قابلیتی است که سبب می‌شود تا کودکان در بزرگسالی بتوانند ایده‌های خود را پرورش داده و یک کسب و کار را راه‌اندازی کنند.

• کودک با یادگیری اسکرچ خواهد آموخت که چگونه یک طرحِ بزرگ را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کند و با استفاده از همین راهکار، در زندگی خود نیز خواهد آموخت که مشکلات و موانع قابلیت کوچک شدن دارند و البته که برایِ حل یک مشکل بزرگ، باید آن را به قطعات کوچک‌تری تقسیم کرد و حالا به جنگِ همین قطعات کوچک‌تر رفت!

• کودک با یادگیری نرم‌افزار اسکرچ، به این بلوغ فکری خواهد رسید که در مواجهه با مشکلات بزرگ، باید صبوری پیشه کند و تا رفع کامل مشکل، دست از تلاش برندارد.

حالا دیگر شما با نرم‌افزار اسکرچ و ایده‌ای که برای شکل‌گیری آن وجود داشته است، آشنا هستید. حالا دیگر شما می‌دانید که اسکرچ، تنها یک نرم‌افزار نیست که به کودک شما کدنویسی را آموزش می‌دهد. در حقیقت اسکرچ می‌تواند به کودکِ شما درس زندگی دهد و این دقیقاً همان چیزی است که بسیاری از والدین به دنبال آن هستند. حالا وقت تصمیم‌گیری است و اگر می‌خواهید تا فرزند شما بتواند این نرم‌افزار را به‌صورت عملی و کاربردی یاد بگیرد، با ما تماس بگیرید و روند ثبت نامِ فرزند خود را در این دوره‌ی آموزشی انجام دهید.

جمع‌بندی

دانش کدنویسی یکی از علومی است که جوامع امروزی بسیار به آن نیاز دارند. با پیشرفت تکنولوژی، برنامه‌نویسان جایگاه بسیار مناسبی را در بین مشاغل مختلف از آن خود کرده‌اند. این موضوع هم در ایران و هم در خارج از ایران سندیت دارد. اگر چه دانش برنامه‌نویسی به‌صورت کامل در دانشگاه و یا در دوره‌های آموزشی به علاقمندان آموزش داده می‌شود، اما برخی دیگر از والدین تمایل دارند تا کودکان خود در همان ابتدای کودکی با این دانش آشنا شوند. برای این منظور نرم‌افزارهای مختلفی طراحی شده است که یکی از بهترینِ این نرم‌افزارها، نرم‌افزار اسکرچ است. کودک با استفاده از این نرم‌افزار، علاوه بر اینکه در یک محیط کاملاً ویژوال و بصری و بدون اینکه درگیر مفاهیم پیچیده‌ی برنامه‌نویسی مانند سینتکس، دیباگینگ و … شود، مفاهیم اساسی برنامه‌نویسی را یاد می‌گیرد، مواردی بسیار بیشتر از کدنویسی را با استفاده از این نرم‌افزار خواهد آموخت. مواردی از قبیل ایجاد حس اعتماد به نفس، نحوه‌ی تعامل با افراد دیگر و همچنین توانایی حل مسئله، از جمله مواردی است که کودک با آموزش این نرم‌افزار خواهد آموخت. در دوره‌ی آموزش نرم‌افزار اسکرچ، کار با این نرم‌افزار بسیار مهم به کودکِ شما آموزش داده خواهد شد. پیشنهاد می‌کنیم اگر در مورد این نرم‌افزار و این دوره‌ی آموزشی سئوال و یا ابهامی دارید، با ما تماس بگیرید. کارشناسان دپارتمان گرافیک و هنرهای دیجیتال مجتمع آموزشی امیرکبیر آماده هستند تا به تمامی سئوالات و ابهامات شما در این زمینه پاسخ دهند و دقیقاً بر اساسِ نیاز شما، راهکارهای صحیح را به شما پیشنهاد دهند.