مسابقات رباتیک از دسته مسابقاتی است که دو یا چند شرکت کننده برای دستیابی به رتبه‌ی اول با هم رقابت می‌کنند. اما در این مسابقات به جای اشخاص این ربات‌ها هستند که با هم به رقابت می‌پردازند. هرچند در پشت صحنه‌ی این دوئل هم دست انسان‌ها در میان است، اما این ربات‌ها هستند که در میدان خودنمایی می‌کنند. حالا اگر می‌خواهید بدانید که این ربات‌ها چطور و چگونه برای خود لیگ‌های مسابقه ایجاد کرده‌اند و در سطح جهان حریف می‌طلبند، این مقاله را که آموزشگاه امیرکبیر اصفهان تهیه نموده، از دست ندهید.
مسابقات رباتیک از مسابقاتی است که در آن دو یا چند ربات جهت یک عملکرد خاص شرکت می‌کنند و این ربات‌ها که توسط جوانان و نوجوانان علاقمند به زمینه‌هایی کامپیوتر و برنامه نویسی همچنین مکانیک، ساخته می‌شوند و به صورت لیگ‌های کوچک و بزرگ در بسیاری از کشورها با هم رقابت می‌کنند.
همه‌ی ما انسان‌ها به دنبال یک زندگی راحت هستیم. تمام تلاشمان جهت ساخت وسایلی است که بتوانیم کارها را به سهولت انجام دهیم. به خصوص کارهایی که انجام آنها سخت است و در مواردی خطرات جانی به دنبال دارد. به همین جهت با پیشرفت صنعت و ابزارهای مکانیکی و کامپیوتری، بشر به ساخت ربات‌هایی رو آورد که بتوان در مواقعی و یا در بیشتر موارد از آنها استفاده کرد.
بیشتر وسایلی که اطراف ما به صورت هوشمند و با دادن چند برنامه، فعالیت می‌کنند، ربات هستند. اما سوال این جاست که چطور و چگونه این ربات‌ها دور هم جمع شده‌اند و برای خود مسابقات رباتیک به راه انداخته‌اند؟
به گفته‌ی محققان، اولین بار پرفسور آلن مک ورث از استادان دانشگاه بریتیش کلمبیا در دهه‌ی ۹۰ میلادی از واژه‌ی مسابقات رباتیک استفاده کرد. بعدها در این رابطه مقالات و کتاب‌های زیادی چاپ و روانه‌ی مدارس و دانشگاه‌ها شد. اما ژاپنی‌ها به مقالات و کتاب‌های اکتفا نکردند و به صورت عملی ربات‌هایی ساخته و لیگ‌های رباتیک به راه انداخته‌اند. این مسابقات رفته رفته در کشورهای دیگر راه پیدا کرده و امروزه به صورت جهانی در آمده است.
گفته می‌شود دلیل اولیه‌ی ساخت ربات‌ها و راه‌اندازی مسابقات رباتیک این بوده است که بین تیم انسان‌ها و تیم ربات‌ها یک مسابقه برگزار شود. با گذشت زمان و شاخه شاخه شدن این اختراع جدید در سراسر دنیا، این مسابقات نه تنها به صورت تیم‌های فوتبال بلکه به صورت لیگ‌های امداد و نجات، ربات‌های خانگی و … درآمده است. حالا هدف اصلی بیشتر مسابقات جهانی رباتیک این است که با ذهن خلاق و بلندپرواز جوانان و نوجوانان ربات‌های ساخته شود تا در مواقع چالش برانگیز به کمک بشر بیاید.
کشور ما ایران هم که مثل همیشه به دنبال پیشرفت در همه جنبه‌های علمی است از دیگر کشورها عقب نماند. ایران نیز به سمت ساخت ربات‌ها و شرکت در مسابقات رباتیک رو آورده است. مسابقات رباتیک ایران حدود ۲۵ سالی است که در دو دسته‌ی دانش آموزی و دانشجویی برگزار می‌شود. این لیگ‌های رباتیک هر ساله به صورت استانی و بعد در سطح کشور با هم رقابت می‌کنند. در آخر برترین تیم‌ها به مسابقات جهانی راه پیدا می‌کنند. ناگفته نماند که در چند سال اخیر دانشگاه‌های ایران نیز میزبان مسابقات جهانی رباتیک بوده است.
مجتمع آموزشی امیرکبیر از مراکز آموزشی پیشتاز در آموزش رباتیک کشور است. در این مجتمع دپارتمان‌های مختلفی وجود دارد که یکی از تخصصی ترین آنها دپارتمان رباتیک است. در این دپارتمان در رده‌های سنی مختلف، مسابقات رباتیک برگزار می شود. هدف از این مسابقاتف یادگیری کاربردی رباتیک، تقویت کار تیمی، تقویت روحیه رقابتی و افزایش انگیزه دانش آموزان برای ادامه این مسیر آینده ساز است.
“این مسابقات هرساله در شهریور ماه، آذر ماه و بهمن ماه با اسپانسری آموزشگاه امیرکبیر برگزار می شود. در این رقابت ها، دانش آموزان و دانش جویان در لیگ های مختلف در کنار یکدیگر به رقابت خواهد پرداخت.”
از نزدیک ترین رویدادهای رقابتی این دسته مسابقات روبوتکس ایران در آذرماه 1402 است که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر برگزار خواهد شد. جهت اطلاع از انواع لیگ های رقابتی و قوانین آن به سایت روبوتکس ایران مراجعه کنید.
جهت ثبت نام در دوره‌های رباتیک و دستیابی به این مسابقات به پیج اینستاگرام رباتیک امیرکبیر اصفهان مراجعه کنید و یا با کارشناس دپارتمان در تماس باشید.
همانطور که گفته شد مسابقات رباتیک تنها مختص لیگ‌های فوتبال نمی‌شود. در زمینه‌های دیگر نیز ربات‌هایی ساخته شده است که در زمین بازی با هم رقابت می‌کنند. این مسابقات در سطح دانش‌آموزی و دانشجویی برگزار می‌شود. مراحل مسابقه نسبت به سطح شرکت کننده‌ها از سختی و آسانی برخوردار است که در ادامه هر کدام از مسابقات را شرح خواهیم داد.
لیگ شبیه سازی را باید بیشتر لیگ مربی‌ها دانست. همانطور که در فوتبال واقعی مربی‌ها بر اساس شناخت تیم مقابل و موقعیت زمین بازی، برنامه‌ی مشخصی برای بازیکنان می‌چینند، در مسابقات رباتیک نیز این استراتژی شرکت کنندگان است که باعث ایجاد یک بازی درست می‌شود. اما با این تفاوت که در لیگ شبیه سازی همه چیز در فضای مجازی شکل می‌گیرد. یعنی در اصل رباتی وجود ندارد و این شرکت کنندگان هستند که با برنامه‌های هوشمند بازیکنانی طراحی و با توجه به شرایط بازی و هم تیمی‌ها تصمیمات درست را لحاظ می‌کنند.
در مسابقات رباتیک لیگی وجود دارد به نام لیگ ربات‌های کوچک. همانطور که از اسمش پیداست یعنی این مسابقه در ابعاد کوچکی شکل می‌گیرد. در این لیگ معمولا هر تیم از ۵ ربات ۱۵ سانتی که در دو طرف زمین قرار می‌گیرند، تشکیل می‌شود. این دو تیم در دو نیمه‌ی پنج دقیقه‌ای با هم رقابت می‌کنند. تمام حرکات و نحوه‌ی بازی ربات‌ها با دو دوربین ضبط و پردازش می‌شود. این اطلاعات از طریق هوش مصنوعی و بی‌سیم‌های مخصوص به ربات‌ها انتقال داده و وظایف هر کدام از بازیکنان مشخص می‌شود.
در مسابقات رباتیک علاوه بر لیگ ربات‌های کوچک، لیگ ربات‌های متوسط نیز وجود دارد. با این تفاوت که اندازه‌ی این ربات‌ها به ۸۰ سانت می‌رسد و ابعاد زمین نیز بزرگ‌تر است. ربات‌های متوسط نیز به دو گروه پنج نفره در دو طرف زمین و در دو نیمه‌ی پنج دقیقه‌ای بازی می‌کنند. این ربات‌ها که از قبل برنامه‌ی تشخیص رنگ و زاویه در آنها تعبیه شده است، فعالیت خود را انجام می‌دهند. در صورت آسیب، کاربران می‌توانند وارد زمین بازی شده و ربات را تعویض کنند. برد این مسابقه رباتیک با تیمی است که گل بیشتری زده باشد.
مسابقات رباتیک فقط به ربات‌های هندسی شکل ختم نمی‌شود، بلکه ربات‌هایی به شکل انسان که دارای دست و پا هستند و توانایی دیداری و جهت‌یابی دارند نیز ساخته می‌شوند. البته ناگفته نماند که این ربات‌های انسان نما نیز در سه سایز متفاوت هم با هم رقابت می‌کنند که یا به صورت تک نفره یا دو به دو مسابقه می‌دهند. این ربات‌ها مثل یک بازیکن واقعی باید از مهارت‌های پنالتی، دریبل و شوت زدن برخوردار باشند. علاوه بر ورزش فوتبال از این ربات‌ها برای ورزش‌های وزنه برداری، عبور از مانع و… نیز استفاده می‌شود.
در لیگ شبیه‌سازی امداد و نجات نیز مانند شبیه سازی فوتبال، در واقعیت رباتی وجود ندارد. کاربران با طراحی و به کمک نرم‌افزار‌های کاربردی و هوش مصنوعی در موقعیتی که مسابقات رباتیک طراحی می‌کنند، قرار می‌گیرند و وظایف مربوطه را انجام می‌دهند. این ربات‌ها به صورت پرنده یا زمینی در موقعیت‌های شبیه سازی شده، مانند زلزله و آتش سوزی وارد می‌شوند . این ربات‌ها طبق برنامه‌ی خواسته شده باید بحران را کنترل و افراد آسیب دیده را نجات دهند.
همانطور که در ابتدا گفته شد، ربات‌ها جهت کمک و راحت‌تر شدن کارها برای انسان‌ها ساخته شده‌اند. مخصوصاً در مواقع بحرانی که خطرات جانی به همراه دارد. یعنی در مواقع حساس و به خصوص بلایای طبیعی که عملکرد انسان ضعیف است، می‌توان از ربات‌ها جهت امداد و نجات مصدومین کمک گرفت. امروزه این عملیات به صورت مسابقات رباتیک در حال اجرا است.
با شبیه سازی موقعیت و مکان‌ها به عنوان منطقه بحران زده از ربات‌ها خواسته می‌شود که از موانع ایجاد شده عبور و مصدومان را شناسایی کنند، توانایی جا به جایی اشیا را داشته باشند و با ارتباط صوتی و تصویری از محل، اطلاعات لازم را در اختیار کاربران بگذارند.
“اگر مایل به ثبت نام دوره های رباتیک برای کودکان و نوجوانان هستید، جهت اطلاع از دوره ها وارد دپارتمان رباتیک شوید.”
در مسابقات رباتیک و در گروه مسابقات امدادگر، گروه دیگری از ربات‌ها وجود دارد که به آنها ربات‌های سریع گفته می‌شود. بیشتر این ربات‌ها در جهت خدمات نظامی به کار می‌روند. این ربات‌ها با یافتن مین و خنثی کردن بمب‌های جاگذاری شده، عبور از خط‌های تعریف شده و… در یک بازه زمانی عملکرد خود را نشان می‌دهند.
مسابقات رباتیک از تنوع زیادی برخوردار است و تنها محدود به زمین فوتبال و مناطق آسیب دیده نمی‌شود. در این مسابقه رباتیک، ربات‌ها آزادانه هر برنامه‌ای که برای آنها تعریف شده را به نمایش می‌گذارند. این حرکات می‌تواند ورزشی یا نمایشی، حرکات هنری و حتی قصه گویی باشد. در این دوره ظرافت حرکات و همچنین توانایی هوش مصنوعی به کار برده شده حائز اهمیت است.
بیشتر ما به این موضوع علاقمند هستیم که یک ربات در خانه، تمام کاره را بدون هیچ مشکلی انجام دهد. مخترعین ربات این آرزو را عملی کرده‌اند. آنها ربات‌های انسان نمایی جهت انجام امور خانه ساخته و در مسابقات رباتیک راه پیدا کرده‌اند. این ربات‌ها با دوربین و سنسورهای تعبیه شده، باید صاحب خود را شناسایی کنند، توانایی جا به جایی وسایل را داشته باشند و از سطوح ناهموار عبور کنند.
لیگ ربات‌های صنعتی که از نوپاهای مسابقات رباتیک است نیز طرفدارن خاص خود را دارد. ربات سازان تنها به فکر امور خانه نبوده بلکه ربات‌هایی ساخته‌اند که در کارهای صنعتی نیز کاربرد داشته باشند. این ربات‌ها باید فرآیند تولید چیزی که خواسته شده را به صورت مرحله به مرحله انجام دهند. چیزی که در این مسابقه مهم است، اینکه تولید باید در صرف زمان و هزینه مقرون به‌صرفه باشد تا مورد تایید داوران قرار بگیرد.
برای هر مسابقه‌ای قوانینی وجود دارد و مسابقات رباتیک از این امر مستثنی نیست. قوانین مسابقه رباتیک برای هر کدام از لیگ‌ها متفاوت است و مخصوص کارکرد رباتی است که در مسابقه شرکت می‌کند. در حال حاضر یک سری از قوانین به صورت عمومی برای کلیه مسابقات جهانی رباتیک در نظر گرفته شده است که در ادامه بیان خواهیم کرد.
1- شرکت کنندگان در مسابقات رباتیک باید برای خودشان نام و نشانی داشته باشند.
2- تک تک اعضای تیم باید مشخصات خود را در صفحات مسابقات رباتیک وارد کنند، در غیر این صورت کنار گذاشته می‌شوند.
3- مشخصاً هر تیمی دارای مربی است، اما در روز مسابقه رباتیک مربی‌ها در حین عملیات حق مداخله ندارند و شرکت کنندگان باید ربات و موقعیت را به تنهایی کنترل کنند.
4- گاهی در مسابقه رباتیک از اعضای گروه به صورت شفاهی مصاحبه می‌شود تا اطلاعات آنها از ساخت ربات سنجیده شود و اینکه مشخص شود آیا خود گروه، سازنده‌ی ربات بوده است یا نه.
5- ربات‌های تکراری که قبلاً ساخته شده وارد مسابقات رباتیک نمی‌شود و شرکت کنندگان باید ربات جدید بسازند.
6- در همه‌ی مسابقات رعایت نظم و انضباط و احترام به حریفان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر کدام از شرکت کنندگان باعث اختلال در روند مسابقه شود، مطمئنا از ادامه‌ی مسابقه کنار گذاشته می‌شود.
7- شرکت کنندگان باید آمادگی حضور در مسابقات رباتیک را داشته باشند، چراکه در یک بازه‌ی زمانی فرصت حضور کنار زمین را خواهم داشت و در صورت تاخیر حذف می‌شوند.
8- در صورت اعتراض به روند داوری و اجرای مسابقه رباتیک، شرکت کنندگان باید درخواستشان را به صورت کتبی به کمیته‌ی داوران ارائه دهند.
9- شرکت کنندگان باید خودشان را با اخبار مسابقات رباتیک هماهنگ کنند، چراکه در صورت تغییر روند مسابقه، تمام مسئولیت به عهده‌ی خودشان می‌باشد.
و…
مسابقات رباتیک و تمام لیگ‌هایی که از آن صحبت شده است، این فرصت را برای علاقمندان مخصوصا کودکان فراهم کرده است تا با شرکت در بهترین آموزشگاه‌های رباتیک و یادگیری اصول ساخت ربات، استعداد خود را در این زمینه شکوفا کنند. و با خلق ربات‌های سازنده به پیشرفت بشریت و جهان خود کمک شایانی داشته باشند. در این راستا مجتمع آموزشی امیرکبیر نیز فرصت یادگیری این حرفه‌ی هیجان‌انگیز را برای مخترعان آینده فراهم کرده است.
اگر علاقه مند به راهیابی کودک یا نوجوان خود به مسابقات استانیف کشوری و بین المللی هستید ، با توجه به سن فرزندتان با کارشناس دپارتمان رباتیک مشورت کرده و در دوره مربوط به این سن ثبت نام کنید. پس از یک یا دو ترم آموزش امکان راهیابی به مسابقات این دوره ها وجود دارد.
مجتمع آموزشی امیرکبیر با مجوز رسمی از سازمان فنی و حرفه ای از سال 93 به عنوان حلقه گمشده بین دانشگاه و صنعت آغاز به کار کرد. هدف این مجتمع آموزش “هرآنچه در دانشگاه تدریس نشده است” و ” هر آنچه در دانشگاه با کیفیت خوب آموزش داده نشده است” می باشد. این آموزش ها با رویکرد بازارکار و تلاش همه جانبه در معرفی فراگیران به بازار کار است. خوشبختانه در سال های اخیر بیش از 60 درصد فراگیران امیرکبیربه بازارکار ایران معرفی شده اند. هم چنین بیش از 20 درصد فراگیران پس از یادگیری مهارت و بهبود سطح زبانی خود، با مشاوران مجرب مجتمع در تعامل بوده و اقدام به مهاجرت تحصیلی و کاری نموده اند. امید است که در سال های آینده با رایزنی های متعدد با شرکت های بین المللی زمینه اخذ پروژه های بین المللی و استفاده از فراگیران به صورت فریلنسری میسر گردد.
