کاربردهای اکسل همیشه برای همه ماها جای بحث و چالش داشته است. نرم‌افزار اکسل (Microsoft Excel) یکی از قدرتمندترین و پراستفاده‌ترین برنامه‌های کاربردی در دنیای امروز است که توسط شرکت مایکروسافت در قالب مجموعه‌ی Microsoft Office عرضه می‌شود. این برنامه، یک نرم‌افزار صفحه‌گسترده (Spread Sheet) است که به کاربران اجازه می‌دهد داده‌ها را در قالب سلول‌ها وارد کرده سازماندهی و پردازش کنند.
کاربردهای اکسل بسیار زیاد است ، کاربرد اکسل در طیف وسیعی از موضوعات از جمله مهندسی صنایع، بهینه سازی، تحلیل داده‌ها، مدیریت پروژه، اکسل برای حسابداری و حتی در سایر علوم مهندسی بخصوص عمران، مکانیک و برق هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر مایلید در رابطه با کاربردهای اکسل اطلاعات کافی داشته باشید ، این مقاله جذاب از مجتمع آموزشی امیرکبیر را از دست ندهید.
اولین نسخه نرم‌افزار اکسل در سال 1985 توسط مایکروسافت عرضه شد و از آن زمان تاکنون کاربردهای اکسل به طور مداوم بهبود یافته است. در طی سالها، اکسل به یک ابزار همه‌کاره تبدیل شده است و توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان نرم‌افزارهای مختلف به دست آورد. امروزه، اکسل یکی از ابزارهای اساسی در محیط‌های کاری و تحصیلی است و به عنوان یک مهارت ضروری در بسیاری از حرفه‌ها شناخته می‌شود.
1- اکسل 1.0 (1985) – نسخه مکینتاش : اولین نسخه نرم‌افزار اکسل در سال 1985 برای کامپیوترهای مکینتاش منتشر شد. در آن زمان، مایکروسافت تصمیم گرفت این نرم‌افزار را برای مکینتاش توسعه دهد زیرا مکینتاش دارای رابط گرافیکی کاربر (GUI) پیشرفته‌تری نسبت به سیستم‌عامل‌های موجود دیگر بود و این موضوع کاربردهای اکسل را بیشتر نمایش می‌داد. این نسخه ابزارهای اولیه‌ای برای انجام محاسبات و رسم نمودار داشت.
2- اکسل 2.0 (1987) – نسخه ویندوز : اولین نسخه نرم‌افزار اکسل برای سیستم‌عامل ویندوز در سال 1987 منتشر شد. این نسخه در رقابت با Lotus 1-2-3، که در آن زمان نرم‌افزار محبوب صفحه‌گسترده بود، منتشر شد. اکسل با داشتن قابلیت‌های گرافیکی و عملکردی بهتر و همچنین ادغام با سیستم‌عامل ویندوز توانست توجه بیشتری جلب کند. کاربردهای اکسل در سیستم عامل ویندوز بسیار بهتر خودنمایی می‌کرد.
3- اکسل 3.0 (1990) در این نسخه : کاربردهای اکسل افزایش یافت. قابلیت‌های بیشتری مانند رسم نمودارهای پیچیده‌تر، ابزارهای مدیریتی بیشتر برای داده‌ها و استفاده از ماکروها (Macros) به نرم‌افزار اکسل اضافه شد. این نسخه همچنین اولین نسخه‌ای بود که امکان وارد کردن و استفاده از فونت‌های مختلف را فراهم کرد.
4- اکسل 4.0 (1992) اکسل 4.0 : یکی از موفق‌ترین نسخه‌ها بود و توانست سهم بزرگی از بازار نرم‌افزارهای صفحه‌گسترده را به خود اختصاص دهد. در این نسخه، مایکروسافت قابلیت‌های جدیدی مانند جستجو و فیلتر کردن داده‌ها و همچنین پشتیبانی از زبان‌های برنامه‌نویسی پیشرفته‌تر را معرفی کرد.
5- اکسل 5.0 (1993) – معرفی اکسل 5 : با معرفی زبان VBA نقطه عطفی در تاریخ اکسل محسوب می‌شود. این ویژگی به کاربران اجازه می‌داد تا کدهای خودکارسازی (automation) بنویسند و کاربردهای اکسل را به میزان زیادی گسترش دهند.
6- اکسل 97 (1996) این نسخه با رابط کاربری جدید : و ابزارهای متنوع‌تر برای تجزیه و تحلیل داده‌ها همراه بود. همچنین فرمت فایل‌های اکسل تغییر کرد و به xls معروف شد. قابلیت‌های جدیدی همچون نمودارهای 3D و ابزارهای داده‌کاوی از جمله دیگر کاربردهای Excel بود که در این نسخه اضافه شد.
7- اکسل 2003 : در این نسخه، ابزارهای هوش تجاری (Business Intelligence) و قابلیت‌های جدیدی مانند ابزارهای همکاری و اشتراک‌گذاری فایل‌ها اضافه شد. این نسخه تا سالها به عنوان یکی از نسخه‌های محبوب اکسل شناخته می‌شد. کاربردهای Excel در این نسخه بسیار افزایش یافت و تا سالها نسخه کاربردی در اکثر شرکت‌ها محسوب می‌شد.
8- اکسل 2007 – معرفی رابط کاربری ریبون (Ribbon) : اکسل 2007 با یک تغییر بزرگ در رابط کاربری خود معرفی شد. این نسخه از رابط کاربری جدید ریبون استفاده کرد که دسترسی به ابزارها را ساده‌تر و سریع‌تر کرد. همچنین فرمت فایل جدیدی با پسوند xlsx معرفی شد که بر پایه XML بود و امکان فشرده‌سازی و امنیت داده‌ها را بیشتر کرد.با اضافه شدن ریبون‌ها کاربردهای اکسل در دسترسی پذیری به ابزارها افزایش یافت.
9- اکسل 2010 – قابلیت‌های همکاری بیشتر : این نسخه امکان همکاری تیمی را افزایش داد و قابلیت‌های جدیدی مانند Slicer و Sparkline و همچنین بهبود در ابزارهای Pivot Table اضافه شد.
10- اکسل 2013 – قدرت بیشتر در تجزیه و تحلیل داده‌ها : در این نسخه از نرم‌افزار اکسل ابزارهایی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و مصورسازی (Data Visualization) داده‌ها بهبود یافت. همچنین مایکروسافت اکسل را با سرویس‌های ابری (Cloud) ترکیب کرد و کاربردهای اکسل در زمینه همکاری از طریق اینترنت و دسترسی از هر دستگاهی فراهم شد.
11- اکسل 2016 – 2022 – ادغام با Power BI : این نسخه‌ها با تمرکز بر قابلیت‌های تحلیلی و تجاری توسعه یافتند. ابزارهای جدیدی برای مصورسازی داده‌ها و همچنین ادغام با Power BI، که یک سرویس تحلیلی ابری است، به اکسل اضافه شد.
12- اکسل 365 (Office 365) : مایکروسافت اکسل اکنون بخشی از مجموعه آفیس 365 است که به‌صورت اشتراکی ارائه می‌شود. کاربران می‌توانند به آخرین به‌روزرسانی‌ها و قابلیت‌ها از طریق سرویس ابری دسترسی داشته باشند. این نسخه بر کاربردهای اکسل در قابلیت‌های همکاری آنلاین، هوش مصنوعی و ابزارهای پیشرفته تجزیه و تحلیل تمرکز دارد.
اکسل در طول این سالها همواره به‌عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارها برای مدیریت و تجزیه و تحلیل داده‌ها شناخته شده و کاربردهای اکسل در صنایع مختلفی همچون مهندسی صنایع مالی، مهندسی عمران ، آموزشی و تجاری انکار ناپذیر است.
در ادامه، به بررسی کاربردهای اکسل در حوزه‌های مهندسی، مدیریت و …. خواهیم پرداخت.
یکی از برجسته‌ترین کاربردهای اکسل در حوزه مالی ودر واقع اکسل برای حسابداری است. نرم‌افزار اکسل به دلیل قابلیت‌های بالای خود در محاسبه و سازماندهی داده‌های مالی، به عنوان یک ابزار اصلی در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها به کار گرفته می‌شود.امروزه مفهوم اکسل برای حسابداری از جمله مفاهیم آشنا و کاربردی در حسابداری محسوب می‌شود.
کاربرد اکسل در محاسبه صورت‌های مالی
نرم‌افزار اکسل به حسابداران اجازه می‌دهد تا صورت‌های مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد را به راحتی تهیه کنند. از دیگر کاربردهای اکسل این است که کاربران می‌توانند از توابع مالی و فرمول‌های اکسل استفاده کنند تا ارقام پیچیده را محاسبه و به روز رسانی کنند. کاربرد اکسل در محاسبه صورت‌های مالی بیشتر به خاطر فرمول‌های آن است.این فرمول‌ها به صورت خودکار به‌روزرسانی می‌شوند، که این کار دقت و سرعت در تهیه گزارش‌های مالی را افزایش می‌دهد.
نرم‌افزار اکسل ابزارهای متنوعی برای تحلیل و پیش‌بینی مالی ارائه می‌دهد. با استفاده از کاربردهای اکسل در زمینه نمودارها و گراف‌ها، کاربران می‌توانند روندهای مالی را تحلیل و از آن برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک استفاده کنند. همچنین، ابزارهایی مانند What-if Analysis به مدیران مالی کمک می‌کند تا سناریوهای مختلف را بررسی کرده و پیش‌بینی‌هایی دقیق‌تر از آینده مالی شرکت‌ها داشته باشند.
یکی دیگر از کاربردهای اکسل در تحلیل داده‌هاست. کاربرد اکسل در تحلیل داده‌های آماری به کاربران این امکان را می‌دهد که داده‌های خام را پردازش کرده و به اطلاعاتی معنادار تبدیل کنند.
نرم‌افزار Excel به کاربران امکان می‌دهد تا داده‌های خود را بر اساس معیارهای مختلف مرتب و فیلتر کنند. کاربردهای اکسل برای این ویژگی برای زمانی که حجم زیادی از داده‌ها وجود دارد، بسیار مفید است. برای مثال، یک شرکت می‌تواند داده‌های فروش خود را بر اساس مناطق جغرافیایی، محصولات یا مشتریان مرتب کند و به تحلیل دقیقی از عملکرد خود دست یابد.
نرم‌افزار اکسل دارای مجموعه‌ای از توابع آماری و ریاضی است که به کاربران امکان می‌دهد تحلیل‌های پیچیده‌ای انجام دهند. از جمله کاربرد اکسل در تحلیل داده‌های آماری می‌توان به توابع میانگین، واریانس، انحراف معیار و حتی رگرسیون اشاره کرد. این قابلیت‌ها به پژوهشگران و تحلیل‌گران داده کمک می‌کند تا از داده‌های خود اطلاعات مهمی استخراج کنند.
مهندسان صنایع به طور گسترده از نرم‌افزار اکسل برای مدیریت فرآیندهای تولید و بهینه‌سازی استفاده می‌کنند. این نرم‌افزار به آن‌ها امکان می‌دهد که داده‌های مرتبط با تولید، کیفیت و هزینه را تحلیل کنند و فرآیندهای خود را بهبود بخشند. همچنین نرم‌افزار Excel امکان ایجاد فایل‌های تخصصی در حوزه مدیریت پروژه، مدیریت کیفیت و مدیریت انبارها را برای مهندسین صنایع فراهم می‌کند. چند مورد از کاربرد اکسل در مهندسی صنایع به شرح زیر است :
یکی از کاربردهای اکسل که به مهندسی صنایع بسیار کمک می‌کند، استفاده از آن در زمینه برنامه ریزی تولید است. کاربرد اکسل در برنامه‌ریزی تولید به نحوی است که به مهندسان صنایع کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی تولید را به طور دقیق انجام دهند. با ایجاد جداول زمان‌بندی، آن‌ها می‌توانند مراحل مختلف تولید را مدیریت کرده و بهینه‌سازی کنند. به کمک نرم‌افزار Excel می‌توانیم اکثر مسائل برنامه ریزی تولید. مانند MPS,POH,MRP,RCCP و… را به راحی حل کنیم.
اگر مایل هستید در رابطه با دوره تخصصی برنامه ریزی تولید که در آن از نرم‌افزار Excel استفاده می‌شود اطلاعات کسب کنید، محتوای دوره آموزش برنامه ریزی تولید را مشاهده کنید.
در مهندسی صنایع، کنترل کیفیت یکی از مهمترین وظایف است. با استفاده از نرم‌افزار اکسل ، مهندسان می‌توانند داده‌های مربوط به کیفیت را جمع‌آوری و تحلیل کنند و نقاط ضعف در فرآیندهای تولید را شناسایی کرده و اصلاحات لازم را انجام دهند.
کاربرد اکسل در مهندسی عمران در مهندسی عمران غیر ثابل انکار است.در مهندسی عمران نرم‌افزار Excel به عنوان یک ابزار کارآمد برای محاسبات مربوط به متره و برآورد هزینه‌های پروژه‌های ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربردهای اکسل در این زمینه به مهندسان عمران اجازه می‌دهد تا هزینه‌های مربوط به مصالح، نیروی کار و زمان اجرای پروژه‌ها را به دقت محاسبه کنند.
متره برآورد یکی از مهمترین فرآیندها در پروژه‌های ساختمانی است. کاربرد اکسل در مهندسی عمران در این حوزه بسیار مشهود است.با استفاده از نرم‌افزار Excel ، مهندسان می‌توانند مقادیر مصالح مورد نیاز را بر اساس نقشه‌ها و مشخصات فنی به راحتی محاسبه کنند. همچنین، امکان استفاده از فرمول‌ها و توابع مختلف به آن‌ها کمک می‌کند تا محاسبات پیچیده را به سادگی انجام دهند. کاربرد اکسل در متره و برآورد به همین موارد ختم نشده، مهندسین عمران برای تهیه صورت وضعیت و کنترل‌های مالی نیز از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند.
از دیگر کاربردهای اکسل ، استفاده از آن در بحث متره و برآورد است. نرم‌افزار اکسل به مهندسان عمران این امکان را می‌دهد که هزینه‌های پروژه را به دقت برآورد کنند. با سازماندهی داده‌های مالی و استفاده از توابع محاسباتی، می‌توان هزینه‌های نیروی کار، تجهیزات و مصالح را محاسبه و به صورت نموداری نمایش داد. این فرآیند به مدیریت مالی بهتر پروژه‌ها کمک می‌کند.
اکسل یکی از ابزارهای محبوب در مدیریت پروژه است و به مدیران پروژه این امکان را می‌دهد که برنامه‌ریزی، پیگیری و کنترل پروژه‌ها را به‌طور مؤثر انجام دهند. به کمک نرم‌افزار اکسل شما می‌توانید نمودارهای پیشرفت برنامه‌ای، فیزیکی، موزی و … را برای پروژه‌های خود نرسیم کنید. فایل‌های کنترل و مدیریت اسناد پروژه را تهیه کنید، صورت‌های مالی پروژه را بنویسید و صدها کاربرد دیگر. تقریبا می‌توان گفت کاربردهای اکسل در مدیریت پروژه آنقدر زیاد است که مدیریت پروژه بدون آن قابل تصور نیست.
مدیران پروژه می‌توانند با استفاده از اکسل، جدول‌های زمان‌بندی پروژه‌ها را به صورت گانت چارت طراحی کرده و مراحل مختلف پروژه را مدیریت کنند. کاربرد اکسل در حوزه بسیار زیاد است. این ابزار به آن‌ها کمک می‌کند تا وظایف مختلف را به تیم‌های کاری اختصاص داده و پیشرفت پروژه را پیگیری کنند.
از جمله کاربردهای اکسل در مدیریت پروژه می‌توان به توانایی آن در مدیریت منابع پروژه اشاره کرد. مدیریت منابع یکی از مهمترین وظایف در پروژه‌هاست. نرم‌افزار Excel به مدیران پروژه امکان می‌دهد که منابع مالی، انسانی و تجهیزات را به‌طور بهینه تخصیص دهند. همچنین، ابزارهای تحلیل هزینه‌های پروژه به مدیران کمک می‌کند تا بودجه پروژه را کنترل و از هدررفت منابع جلوگیری کنند.
اکسل به عنوان یک ابزار تحلیل آماری قدرتمند، به پژوهشگران و تحلیل‌گران داده این امکان را می‌دهد که محاسبات پیچیده آماری را انجام دهند و داده‌های خود را تحلیل کنند. اما انجام انواع آزمون‌های آماری، تست‌های مختلف،تحلیل داده‌های بزرگ ، نرسیم نمودارها و … از مهمترین کاربردهای اکسل در تحلیل آماری است.
نرم‌افزار Excel ابزارهایی برای انجام آزمون‌های فرض آماری مانند آزمون t و ANOVA فراهم می‌کند. کاربرد اکسل در این آزمون‌ها برای مقایسه میان گروه‌های مختلف و بررسی تأثیر عوامل مختلف بر نتایج پژوهش‌ها بسیار مفید هستند.
اکسل به کاربران این امکان را می‌دهد که داده‌های حجیم را تحلیل کرده و الگوهای موجود در آن‌ها را شناسایی کنند. با استفاده از نمودارها و گراف‌های اکسل، کاربران می‌توانند داده‌های خود را به صورت بصری نمایش داده و به تصمیم‌گیری‌های بهتری دست یابند.
کاربرد اکسل در مدیریت اطلاعات نیز زیاد است. نرم‌افزار اکسل به کاربران این امکان را می‌دهد که اطلاعات را به‌طور سازماندهی شده و کارآمد مدیریت کنند. کاربران می‌توانند از جداول اکسل برای ثبت و مدیریت داده‌های خود استفاده کرده و به راحتی آن‌ها را فیلتر، مرتب و دسته‌بندی کنند.
نرم‌افزار اکسل به کاربران این امکان را می‌دهد که فهرست‌های مختلفی از اطلاعات مانند مشتریان، محصولات یا کارکنان ایجاد کنند. این فهرست‌ها می‌توانند به راحتی به‌روزرسانی شوند و قابلیت جستجو و مرتب‌سازی دارند.
از دیگر کاربردهای اکسل امکان فیلتر کردن و مرتب‌سازی داده‌ها است. کاربران می‌توانند داده‌های خود را بر اساس معیارهای مختلف فیلتر کنند و به سرعت به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنند. این ویژگی به‌ویژه در محیط‌های کاری که حجم زیادی از داده‌ها وجود دارد، بسیار مفید است.
در اینجا 12 فرمول معروف و مهم اکسل که به طور گسترده استفاده می‌شوند، ارائه شده است :
1- SUM: جمع کردن مقادیر یک محدوده سلولی.
2- AVERAGE: محاسبه میانگین مقادیر یک محدوده.
3- IF: اجرای یک شرط و بازگرداندن مقادیر مختلف در صورت برقرار بودن یا نبودن آن شرط.
4- VLOOKUP: جستجوی عمودی یک مقدار در یک محدوده یا جدول.
5- HLOOKUP: جستجوی افقی یک مقدار در یک محدوده یا جدول.
6- COUNT: شمارش تعداد سلول‌های حاوی داده‌های عددی.
7- COUNTA: شمارش تعداد سلول‌های غیرخالی.
8- SUMIF: جمع مقادیر در یک محدوده بر اساس یک شرط مشخص.
9- COUNTIF: شمارش تعداد سلول‌هایی که یک شرط خاص را برآورده می‌کنند.
10- MAX: پیدا کردن بیشترین مقدار در یک محدوده.
11- MIN: پیدا کردن کمترین مقدار در یک محدوده.
12- CONCATENATE (یا TEXTJOIN در نسخه‌های جدیدتر): ترکیب متن‌های موجود در چندین سلول به یک متن.
” این فرمول‌ها از پایه‌ترین و کاربردی‌ترین ابزارهای اکسل برای تحلیل داده‌ها، جستجو، و مدیریت اطلاعات هستند. “
مجتمع آموزشی امیرکبیر برای آموزش اکسل شما پیشنهادات مختلفی را می‌تواند ارائه کند. برای آموزش اکسل اگر در اصفهان هستید، می‌توانید در دوره‌های حضور آموزش اکسل مهندسی شرکت کنید.
اگر در اصفهان نیستید و می‌خواهید در دوره‌های آنلاین ما شرکت کنید، می‌توانید در دوره‌های آنلاینی شرکت کنید که همزمان با دوره حضوری برگزار می‌شوند.
و اگر توانایی شرکت در هیچکدام از این 2 نوع دوره را ندارید می‌توانید از پکیج آموزش اکسل استفاده کنید.
نرم‌افزار اکسل یکی از پرکاربردترین نرم‌افزارهای صفحه‌گسترده است که در زمینه‌های مختلفی از جمله مدیریت داده‌ها، تحلیل‌های مالی، تهیه گزارش‌های آماری، و برنامه‌ریزی پروژه‌ها به کار می‌رود. این نرم‌افزار به کاربران امکان می‌دهد تا داده‌ها را به‌طور دقیق سازماندهی و تجزیه و تحلیل کنند، محاسبات پیچیده را با فرمول‌ها و توابع پیشرفته انجام دهند، و نمودارهای بصری برای نمایش اطلاعات بسازند. کاربردهای اکسل، از سازمان‌های بزرگ گرفته تا کسب‌وکارهای کوچک، آن را به ابزاری کلیدی برای تصمیم‌گیری‌های بهتر و بهینه‌سازی فرآیندها تبدیل کرده است.
کاربرد اکسل در تحلیل داده‌های آماری بسیار زیاد است . از اکسل می‌توان برای محاسبه مقادیر آماری مانند میانگین، میانه، واریانس و انحراف معیار استفاده کرد. کافی است از توابع آماری مانند AVERAGE, MEDIAN, VAR و STDEV استفاده کنید.
اکسل به عنوان ابزاری قدرتمند برای تهیه صورت‌های مالی با استفاده از توابع جمع، فرمول‌های مالی، و Pivot Table برای محاسبه و تحلیل داده‌ها به‌کار می‌رود. همچنین کاربرد اکسل در محاسبه صورت‌های مالی به کمک نمودارهای گرافیکی برای تجسم تغییرات مالی و نسبت‌های مالی بسیار زیاد است.
کاربرد اکسل در مهندسی عمران برای انجام محاسبات طراحی سازه‌ها، تحلیل بارگذاری، متره برآورد و مدیریت پروژه‌های عمرانی است. از توابع ریاضی و جداول برای محاسبات دقیق مانند تحلیل مقاومت مصالح و تخمین هزینه‌ها استفاده می‌شود. همچنین از نمودارها و ابزارهای گرافیکی برای تجسم داده‌های مهندسی و نتایج آزمایش‌ها بهره‌برداری می‌شود.
کاربرد اکسل در مدیریت اطلاعات بیشتر در حوزه‌های داده‌پردازی، تحلیل داده‌ها، و گزارش‌دهی کاربرد دارد. از آن برای سازماندهی و ذخیره‌سازی داده‌ها، ایجاد جداول و نمودارهای تحلیلی، و انجام محاسبات پیچیده مانند بودجه‌بندی، پیش‌بینی و مدیریت پروژه‌ها استفاده می‌شود. همچنین با استفاده از ابزارهایی مانند Pivot Table و فیلترها، اطلاعات را به‌سرعت تجزیه و تحلیل و گزارش‌های کاربردی تولید می‌کند.
مجتمع آموزشی امیرکبیر با مجوز رسمی از سازمان فنی و حرفه ای از سال 93 به عنوان حلقه گمشده بین دانشگاه و صنعت آغاز به کار کرد. هدف این مجتمع آموزش “هرآنچه در دانشگاه تدریس نشده است” و ” هر آنچه در دانشگاه با کیفیت خوب آموزش داده نشده است” می باشد. این آموزش ها با رویکرد بازارکار و تلاش همه جانبه در معرفی فراگیران به بازار کار است. خوشبختانه در سال های اخیر بیش از 60 درصد فراگیران امیرکبیربه بازارکار ایران معرفی شده اند. هم چنین بیش از 20 درصد فراگیران پس از یادگیری مهارت و بهبود سطح زبانی خود، با مشاوران مجرب مجتمع در تعامل بوده و اقدام به مهاجرت تحصیلی و کاری نموده اند. امید است که در سال های آینده با رایزنی های متعدد با شرکت های بین المللی زمینه اخذ پروژه های بین المللی و استفاده از فراگیران به صورت فریلنسری میسر گردد.
